Макалада 2 институттыц 4 жылдык б1рлескен зерттеулерi нэтижесшде алынган келемдж массаныц eзгеруi жeнiнде деректер келрыген. Макалада келтiрiлген нэтижелер сактаушы технологияларды паидаланган кезде топырактыц тыгыздыгы дакылдарды eсiру Ymrn кедергi болып табылмаитындыгын куэландырады.

Микроартроподтардыц фауналык курамы, саны мен топыракта жаигасуы т8жiрибе нускалары боиынша бiркелкi емес, ете аз мелшерде кездеседь Саны боиынша да, туыстык курамы боиынша да сауытты кенелер - Oribatci басым жагдаига ие, Collembola сирек жэне бiрлi жарымды мелшерде кездеседi. Микроартроподтар ылгал сYйгiш жануарлар.

Бул зерттеулер жылыжаи жагдаиында балшьщты-саздак;ты топырактарда микробиологиялык керсетюштердщ (микробтык биомасса C, топырактыц базальдык тынысы, дегидрогеназа кызметь уреаза жэне арлысульфатты кызмет жэне жYгерi астындагы топырактыц ризосферасына (Zea Mays indandata) тYрлi органикалык калдыктардыц (темега ендiрiriнщ калдыктары, бидаи сабаны, шаи калдыктарды жэне фундук кауызы) эсерш аныктау масатында жYргiзiлдi. Органикалык калдыктар кургак-ауа массасы негiзiнде 50 г/кг^-1 тец жылдамдыкта топыракпен жете араластырылды. Т8жiрибелiк дизайн жылыжайдагы кайталап eндiру телiмнщ кездейсок дизайны болды. Ыдыстарды кYнделiктi елшеу жолымен судыц барынша куаттылыгын устаганда топырактагы ылгалдык мeлшерi шамамен 60 % децгейде болды. Т8жiрйбе етгазыгеннен кейiн 15, 30, 45, 60, 75 жэне 90 кYн кезещнде алынган топырак Yлгiлерiндегi жэне ризосферадагы (Zea Mays indendata), сонымен катар тамырсыз топырактагы, микробиологиялык керсетгаштердщ eзгерiстерi аныкталды. Т8жiрйбе соцында, т8жiрибе жYргiзiлген барлык кезецдер iшiнде, бакылаумен салыстырганда барлык органикалык калдыктар топырактыц микробиологиялык сипатыныц артуына (р<0,01) мYмкiндiк тугызды. Сонымен катар, органикалык калдыктарды ендiргенде тамырсыз топыракпен салыстырганда (P<0,01), топырак ризосферасында микробиологиялык сипаттамалар жогары болды. Топырактыц микробиологиялык сипаттамаларын арттыруга арналган органикалык калдыктардыц 8серiнiц тенденциясы 8ртYрлi болды (Р<0,01), топырактагы ец Yлкен микробиологиялык сипаттама, баска органикалык шай калдыгымен темекi eндiрiсi калдыктарымен салыстырганда топырактарда C/N алгашкы аракатынасы тeмендiгi байкалды.

К,арцынды квквнiстi ауыспалы егiстiгiнде кyцгiрт кара-коцыр топырактыц биологиялык белсендлЫне минералды тыцайткыштар эр тyрлi эсер етедь

К8дiмri сур топырактар непзшен Нахичеван Автономдык Республикасыныц Беюк -Дюз жазыктыгыныц Орталык белтнщ орта белдеуiнде таралган. Топырактары -кумбалшыкты, гумусы аз, сытт ж8не карбонатты. Ылаи фракциясыныц минералогиялык курамы гидрослюдадан, монтмориллониттен, хлориттен, каолиниттен ж8не дйсперстiгi жогары кварц ж8не далалык шпат сиякты балшыкты емес минералдардан турады.

Макалада Риддер к;аласыньщ енеркэсштж аудандарында жYргiзiлген зерттеу жумыстарыныц н8тйжелерi келтiрiлген. Бiздщ деректерiмiздщ керсе боиынша биологиялык рекультивация жYргiзiлген телiмдерде агаш-буталы есiмдiктер карагаи, каиыц ж8не караган жетiлiп, дамып ескен ж8не ез фитоортасын курган. 9нерк8сiптiк Yйiндiлерде карагаи мен каиыц ездiгiнен есiп, басымдылык жагдаига ие болган. Караган кышкыл ортаны унатпаиды, сондыктан ол Yшндiлерде еспеидь Терек непзшен Yшндiлердiц шеткi жактарында есед ол да кышкыл ортаны унатпаиды, сондыктан теректщ буталары кеуiп кетш, есiмдiк есуiн токтатып, курап кеткен.

Жумыста Орталык Казакстанныц ауыр кумбалшыкты нпрт кара коцыр топырагында картоп сурыптарыныц химиялык курамы мен олардыц топырактан Kоректiк заттар шыгарылуына биологиялык препараттардын 8серiн зерттеу максатында жYргiзiлген бiр жылдык зерттеу жумыстарынын корытындылары келрыген. Зерттеу жумыстары картоп сурыптарынын колданылган биопрепараттардын тYрлерiне ж8не сол жылгы гидротермиялык жагдайларга с8йкес топырак курамындагы коректiк заттарды каркынды сiцiретiнiн керсетть

Органикалык ауыл-шаруашылыгы eндiрiсiне кemудiн, пестйцйдтердi, синтетикалык минералды тынайткыmтарды, eсудi реттеуmiлердi, ГМО-ды колданудан бас тартуга; топыракка деген непзп талаптар; фермердi кYтетiн катерлер; тжелеи жэне жанама органикалык eндiрушiлердi ынталандыру туралы кажеттiлiктерi баяндалады.

Макалада Казакстанныц кец аукымды аумагыныц жазыктык аймактан таулы аймактарга дешнп топырак аймактарында химиялык ластаушылар мен оларды тудырушы кездердщ таралуы жэне олардын руксат етiлген шектеулi концентрацйясыныц накты тYрiнiц сипаттары мен олардын коршаган орта мен адамга тйгiзетiн 8серi карастырылады.

Макалада 0.О.Оспановтыц eмiрлiк жолы, гылымдагы негiзгi багыттары мен Казак;стандагы топырак;тану гылымыныц к;алыптасуындагы оныц рeлi жeнiнде баяндалган.