Алматы облысының Балқаш ауданында сирек кездесетін жойылып кету қаупі төнген өсімдік түрлерінің өсуінің топырақ-экологиялық жағдаи лары

   Топырақ-экологиялық зерттеулер Алматы облысының Балқаш ауданында Іле өзенінің сол жағалауында жүргізілді, онда тораңғы терегінің бірегеи Қызыл кітапқа енген ағаштары - Populus pruinosa Schrenk өседі. Ежелгі заманнан бері тораңғы терегі қасиетті, берік ағаш болып саналады, биіктігі 15-20 метрге жетеді, ол екпелерді топырақтың кебуінен және батпақтануынан қорғайды және қатты желден құмдардың қозғалысын тоқтатады, оның тамырлары терең еніп, беткі ылғалды, сонымен қатар жер асты суларын сақтаи ды. Ағаштар өте маңызды. Құлаған, кеи бір жерлерде кесілген, сынған, тамырымен жұлынған, ауру, паразиттер әсер еткен ағаштар көп. Зерттеу нысаны антропогендік деградацияға, жаи ылымдық дигрессияға және шөлеи ттенуге ұшыраған. Топырақ жамылғысы тау бөктеріндегі шөлді-дала аи мағында паи да болған қарапаи ым боз топырақтардан тұрады. Тасты-құмтасты орташа құмбалшықты, құмды және құмаи тты кәдімгі боз топырақтар жаи ылмалық, тақыр тәрізді, құмды және сортаң топырақтармен кешендер түзеді. Осы аумақта Іле бөріқарақатының - Berberis iliensis Popov топырақ экологиялық жағдаи ы зерттелді. Бөрі қарақаттың жағдаи ы қанағаттандырарлық, кеи жерлерде кеуіп кеткен, сиреген бұталар кездеседі. Аумақта мал қарқынды жаи ылады, оның өзі топырақтың тығыздалуына және су-физикалық қасиетінің төмендеуіне әкеледі.

1. Balkhash region. National Encyclopedia of the Kazakh SSR// Ch. ed. R. N. Nurgaliev. - Alma-Ata: Ch. ed. of Kazakh Soviet Encyclopedia. - 1988. - V. 2. - P. 11.

2. Soils of the Kazakh SSR. Alma-Ata region. Alma-Ata. - 1962.Vol. 4. P 20.

3. Report on reclamation state of the Akdala massif in Balkhash district of Almaty region for 2007 // Committee for Water Resources of the RK. Almaty, 2008. - 30 p.

4. [Internet resource]: Access mode: http://doralmaty.kz › index.php, free.

5. Starodubtsev V.M. Dynamics of terrains on the coast of Kapchagai reservoir on the Ili River and their ecological and economic significance [Internet resource]: Access mode: https://www.researchgate.net/publication/345980271_Dinamika_landsaftov_pobereza_Kapcagajskogo_vodohranilisa_na_reke_Ili, free

6. Vasilchenko A. V. Soil-ecological monitoring: training manual // Orenburg State. Univ. – Orenburg: OSU. - 2017. – Р. 281.

7. Kapshagai Kazakhstan. National Encyclopedia. - Almaty: Kazakh Encyclopedia, 2005. - V 4-0. - Р. 7.

8. Terrain ecological assessment of the Ili-Balkhash region 2011.06.19. [Internet resource]: Access mode: https://knowledge.allbest.ru/ecology/2c0b65635b3ad78b5d53a88421216d37.html, free.