Салыстырмалы-морфологияльщ, салыстырмалы-географияльщ жэне салыстырмалы-генетикальщ зерттеу эдктерш колдана отырып, техногендiк далалык жэне таулы-тайгалык ландшафтарда калыптасатын эмбриоземдердiи эр TYрлi типтерiнiц морфологиялык ерекшелiктерiн аныктау жэне ерекшелштерш салыстырудыц жэне оларды фондык сiлтiсiзденген кара топырактар мен к¥ба тайга топырактарымен салыстырудыц сэтi TYCтi. Осындай эдiс техногендiк ландшафтардагы топырактYзiлу Yрдiстерiнiц багыттарыныц беталысын айкындауга жагдай жасады.

Агаш ¥нтактары жэне кант к¥рагыньщ калдыктары коршаган ортаны коргау ушш елеут проблемалар тударады. Зертханалык жагдайларда сиыр кещнщ, кант к¥рагыныц калдыгыныц, агаш угшдшершщ Eisenia foetida есуше жэне репродуктивтш дамуына, сондай-ак олардыц CO₂.шыFу ттмдтп зерттелдь Зерттеулер Eisenia foetida ушш биомассаныц шыымы сиыр кeцi+аFаш Yгiндiлерi пайдаланылFандарFа караFанда, сиыр кещ+кант к¥раFыныц калдыктары жэне жеке сиыр киында кеп болды. Кдоттардыц коконыныц мелшерi мынадай ретпен болды: сиыр кещ+кант к¥PаFыныц калдыктары > сиыр кещ+аFаш Yгiндiлерi > сиыр кещ. К¥рттарды сиыр кещне, сиыр кещ+кант к¥PаFыныц калдыктарына, сиыр кещ+аFаш Yгiндiлерiне косканнан кейш кемiр кышкыл газыныц ей Yлкен эмиссиясы 15-шi KYнi болды. Статистикалык талдау вермикомпост 90 ннен кейiн оный K¥PамындаFы азот, фосфор, калий жэне pH мелшерi бойынша пайдаланылатын калдыктардан елеулi езгешелiгi болмайтынын керсеттi. Бiздiи зерттеулерiмiз Eisenia foetida кемепмен кант K¥PаFы мен аFаш Yгiндiлерiн кайта еидеу Yшiн вермикомпосттау балама технология болып табылатындыFын керсетл.

Макалада Ощустж Казакстан облысыныи суармалы ашык с¥р топырактарыныи биоиндикаторы ретшде микроорганизмдердi колдану карастырыетан. Микробтардыи сандык жэне сапалык к¥рамы зерттелшд Микроорганизмдердщ непзп физиологиялык топтары: бактериялар, актиномицеттер, микроскопиялык саиыраук¥лактар жэне олардыи TYрлерi аныкталFан.

Зерттелетш аймактыц шецбершде ей аеташ биоценоздыц коршаFан ортаныц факторларына байланысты езара карым-катынасы зерттелд непзп экологиялык параметрлердщ (климат, жер бедер топырак жэне т.б.) рeлi аныкталды жэне экологиялык моделдердщ блоктары мен блокшаларын к¥ру Y^m накты жэне оитайлы параметрлер аныкталды.

Шалгынды - батпакты жерлерде курш епсш узак уакыт ЖYргiзген кездеп агрофизикалык, агрохимиялык взгерiстерi каралды.

Макалада Костанай облысыньщ кэдiмri кара топырактарыньщ морфогенетикалык, химиялык, физикалык касиеттерш кадагалаудыц нэтижелерi келпршедь

Макалада азот тыцайткыштарыныц суармалы кайта тзданган ашык боз топырактыц химиялык К¥рамына жэне макта шиюзатыныц ешмдтгше эсерш зерттеу жмыстарыныц нэтижелерi жинакталды. ОитYCтiк Казакстан облысы, Мактаарал ауданы жагдайында оларды пайдаланудыц экономикалык тшмдшт аныкталды.

Бл макалада Абшеронныц Сумгаит алкабыныц онеркэсштш нысандарыныц айналасындагы техногендш бYлiнген топырактарыныц экологиялык жагдайы туралы мэлiметтер бершедь Экологиялык балл бонитет ауыр металдар жэне контурлар бойынша аныкталган балл бонитеттершщ корытындысымен, жер бетшдеп к¥рылыс, темiр жэне шоссе жоладрыныц тзету коэффициенттерi непзшде аныкталды. Топырактарга экологиялык топтау ЖYргiзiлдi, орташа елшенген бал бонитерттерi аныкталды жэне зерттелетш аумактыц экологиялык топтарыныц аудандары аныкталды.

Макалада биомелиоранттармен евделген, топыракпен бiрге айдалган курш сабаныныц курш ешмше жэне ешмдтп темен курш есршетш батпакты топырактардыц гумус жагдайына эсерш зерттеу нэтижелерi келпршген. Зерттелетш топырактарга биомелиоранттармен евделген кургш сабанын енпзу KYрiш дакылыныц бYкiл есiп-енуi кезшде темен агатын чек суымен органикалык заттардыц минерализациялану енiмдерiн шыгару жэне минерализациялау Yшiн ерекше жагдай жасалатын, арнайы жагдайларда KYрiштi есiрудiи ерекшелжтерше карамастан, ДYркiн-ДYркiн су басатын курш есiрiлетiн топырактардыц гумус жагдайыныц турактануына экеледi.

Топырак-климаттык формуланы колдана отырып Улкен Кавказдыц оцтYCтiк-шыFыс баурайындагы кызылша есiрiлетiн топырактарFа агроэкологиялык баFалау ЖYргiзген кезде C¥рFылт-коиыр KYИгiрт топырактар - 97 балл; кэдiмгi C¥рFылт-коиыр топырактар - 72 балл; ашык C¥рFылт-коиыр топырактар - 52; суармалы C¥рFылт-коиыр топырактар - 69 балл алFаны аныкталды.

Макалада К^ар^аар^на мен Шыгыс Кекарна мнай кен орындарындагы топырактардыц гранулометрияльщ к¥р^амдарыныц топырак кескМ бойынша езгеру себептерi карастырылган. Блардыц непзп себептерше: топырак кесюш бойынша белсендi саз тYзiлу Yрдiстерi, су жэне жел эрозиялык эсер топырактыц жогаргы кабатынан ылайлы шац тозацдардыц теменп кабатына жинакталуы жатады.

Шыгыс Арал аймагыньщ шeлдi ср-коцыр, шалFынды-шeлдi сортац жэне балшьщты такыр топырагыньщ мнкрок¥рылымы игерiлдi. Микроморфологиялык зерттеулер ср-коцыр топырактыц жоFарында борпылдак ср TYCтi кабат барын, топырак кескiнiнiц генетикалык горизонтка элсiз дифференциациясын, балауыз-шайырFа бай всiмдiк калдыFыныц каркынды минерализациясын, кальцийге караFанда темiр косындыларымен кеп дэрежеде байланыскан, езiне тэн органо-минералдык компонеттердiи пайда болуын, топырак кескшшщ орта белiгiнiц темiрленуi мен балшыктануын, дак TYрiндегi карбонаттардыц белiнуi жэне гипс барын керсеттi. ШалFынды-шелдi сортацда жоFарFы кабыкша, барлык топырак кескшшщ тздануы, сортацдану процесiнiц белгшерк агрегаттардыц шетiмен жiцiшке аFыс TYрiндегi жылжымалы балшыктыц, поралардыц кабырFасымен жэне минералды дэндер жанымен балшыкты-карбонатты кутанныц аймакка белiнуi жэне сортацFа тэн жаца кыртысты гумусты-балшыкты кутанныц иллювирленуi болмайтыны аныкталды. Такыр мнкрок¥рылымын сараптау такырдыц жка кабыFыныц ерекшелiктерiн, балдыр калдыктарыныц барын жэне биогендi пайда болFан йындылардыц, гумус жиналуыныц элиз процесiн, барлык топырак кескiнiнiц балшыктануы мен карбонаттануын аныктады.