Мацалада жаца полифункционалдьщ биостимулятордьщ екшип рет туздалган суармалы топырацтардыц гумустьщ жагдайына типзетш эсерш зерттеу нэтижелер1 кел'прыген. Супер-биостмулятормен ецделген Kypini тукымымен еплген ericriKTepi жер асты жане жер уел биомассаларыныц синтезге цабылеттышнщ жогары болуыньщ аркасында езшен кешн эдеттеп ецделмеген тукыммен егыгенге Караганда тамыр массасы мен ацыздьщ цалдьщтарды елеул! мелшерде кеб1рек калдыратындыгы тэж!рибе жуз!нде дэлелденд1. Осы цосымша алынган массадан тэж!рибе нускалары бойынша косымша гектарына 193,2 жэне 273,4 кг гумус тузшед1.

Макалада Батые Казахстан облысынын, Карашыганак кен орны аймагына жацын орналаскан аймак;тары топырак; сапасын зерттеу натижелер! кел'прглген. Кектемп жэне жазгы кезецдерде алынган топырак; улплершщ биогендж жэне залалды химияльщ керсетюштер1 талкыланган. Зерттеу кез!нде мунайгаз кешеш жумысыньщ коршаган ортага 9cepi багаланды.

Цезий 197 жэне стронций 90 радионуклидтершщ тамыр жуйес1 арцылы топырак;-тан еймджке етушщ анализ! оныц децгешнщ темен екендтн керсетп. Топырацтан eciMfliKKe ету коэффициент цезий 137 де 0,03, стронций 90да -0,14, зерттеудеп радио-нуклидтердщ топырацта тыгыз байл аныста екендшн керсетедь

Макдлада 1ле Алатауыньщ етегшдеп мелиорациядан кейшп лёстщ еамдж жабы-нындагы ауыр металдардьщ (Fe, Cr, Zn, Си, Ni, Pb, Co, Cd) жинацталуы царастырылды. Олардьщ жинацталуы еамдж турше байланысты екещцп аныцталды.

Солтустш Казацстанньщ жагдайларындагы кара топырацтарында нольдж жэне минималдьщ ецдеущ цолданганда оньщ кунарлыгыныц езгеру жагдайлары карастырылады.

Макалада Казацстанньщ Оцтустш-Шыгысыньщ ылгалмен жартылай камтамасыз ет1лген куац тэл1м1 жершщ ашьщ - коцыр топырагында журпзшген зерттеуде топырак;тыц жыртылатын к;абат тыгыздыгыныц кектемнен жазга карай тыгыздалуы калыптаскан. Топырактьщ жыртылатын қабатыныц ец аз тыгыздалуы 20-22 см аудара жырту нусқасында (1,20 дан 1,27 г/см³) байкалса, ал ец жогаргы тыгыздылык ецдемей тжелей себу (1,28 ден 1,36 г/см³) нуск;а-сында байцалды.

Бул макдлада топырацтыц коллоидты полимерл1 кешеншдеп (КПК) элементорганикальщ жогары молекулальщ к;осылыстар мен гумусты косылыстардыц керсетюштершщ байланысы салыстырылады. Зерттеу топырак; к;урамында коллоидты жогары молекулалык; жуйелердщ тузшуш ашып керсетудеп топырактану гылым саласындагы жаца багыттыц жалгасы.

Калий хлоридшщ картогща цолдангандагы оныц тшмдШп тау етегшдеп куцпрт цара-к;оцыр топырагыныц алмаспалы калиймен цамтамасыз етыу1мен тжелей бай-ланысты. Азот-фосфор тыцайтцышына калий хлоридш К₃₅.₁₀₅ цосып енпзгенде цосым-ша ешмдыт 2,3 тен 7,2 т/га жогарлайды топырак; курамында алмаспалы калий 320420 мг/кг болганда, егер топырацтьщ к;урамындагы алмаспалы калий 420 мг/кг- нан жогары болатын болса, онда цосымша ешм темендейдь

Мацалада 5 ауыспалы епстжте кекешс жэне картоп дакылдарына эртурл1 тыңцайткыштар колдану жуйесшщ acepi, сонымен к;атар олардыц кара-коцыр топырактагы коректж заттардыц езгеруше жэне де ешм мелшершщ, оныц сапасына типзетш эсерлер1зерттелген.

Батыс-Казакстан аймагында ауыспалы епстерде органикальщ тыцайтқыштармен катар сидераттарды пайдалану топырактьщ агрофизикалык жэне агрохимияльщ керсеткштерш жақсартып мол ешмге кешлдж бередь

Мацалада топырактыц, атмосфералык ауаныц, есймджтщ жэне судыц техногендж ластануына тау-кен енеркэс1бшщ 9cepi жайлы материалдар келтирыген. Калдьщ сақтагыштар жэне мырыш пен қоргасын зауыттарыньщ шыгарылымдары Heri3ri ластаушылар болып табылатындыгы аньщталды.

Эрозия ypflici топырак цунарлылыгын курт азайтып, олардьщ агрохимияльщ курамын темендетедь Суармалы танаптардагы топырак эрозиясын Мецгеру, осы урдстщ дамуыньщ сапалы жагын ашады. Сондьщтан ауыл шаруашыльщ мамандары эрозияга карсы ic - шараларды кешещц турде журпзе отырып, бар куш - ж1герлерш суармалы жерлepfli сацтауга жэне жаксартуга багыттаулары тшс.

1ле Алатауыньщ солтустж беткешнде орналасан Жамбыл атындагы эюмшыж ауданыньщ шецбершде жайгаскан ашык каракоцыр топырак;тарды камтитын агроландшафттардьщ 1фныстыц децгейлердеп бедерлердщ 1:25 ООО масштабтагы ещстжтж картасы ГАЖ технологиясы аркылы курастырылып, олардагы бетга су агындарыныц эрозияльщ эрекеттер1 зерттелген. Булардьщ курамды белжтер! болып табылатын жацбыр мен к;ар суларыныц зерттелген нысандардагы солтустж жэне оцтустж экспозициялык беткейлершщ ещстжтж дэрежелерше байланысты туындаган агын мелшерлерь агын коэффициенттерь топырак;тардыц шайылу мелшерлер1 жэне эрозияньщ каркындылыктары аньщталып, эркайсысына дифференциацияланган сипаттамальщ багалар бершд1. Нэтижесшде, солтустж экспозицияда жайгаск;ан топырактардыц су эрозиясына Te3iMfliniri оцтустжтеплерден артьщ екендт дэлелдендь Тагы 6ip аньщталган зацдыльщ -топырактыц шайылуы цардыц epyiMeH салыстырганда, жацбырдыц эсер ету к;арк;ындылыгы жогары болатындыгы айындалды. Дэнд1 дацылдар еплетш алцаптар мен таза cypire [парга] к;алтырылган жерлерд1 салыстырганда, кеп жылдык еамджтер топырактыц шайылуын элдеқайда мол тежейтш1 аньщталды.

Егер жогаргы белдеулерде топырак; к;урамы туз1лу ушш баск;ы нарсе жылулык; болса, теменп белдеулерде - сулану. Осылайша, ец кунарлы топырак; таулык; куцпр к;оцыр алтипк топырагы болып табылады, одан жогары жэне теменге карай жылулык; пен сулануга байланысты бонитет баллдары темендейд1. Балл бонитетшщ сандьщ К¥Р^амы ауа-райымен жэне топырак К^асиет1 непздершде кубылса да, орташа алынган балл бонитеттер1 алынган мэл1меттердщ дурыстыгын айқындайды. Сондьщтан, тау жэне тау етегшщ топырактарыньщ бонитеттж шкаласын ецдегенде, топырак; касиетшен баска ауа-райы нег1здер1н де есепке алу керек.