Мацалада Ецбек Кызыл Ту 0рденд1 Казак топыращтану жэне агрохимия гылыми-зерттеу институтыныц Казахстан Республикасыныц Тэуелаздж жылдарындагы топырактану жэне агрохимия саласындагы гылыми зерттеулершщ Heri3ri нэтижелер1 мен ia3ipri кездеп багыттары жэне 6олашактагы гылыми жоспарлары айкындалган.

Бул макдлада 0.0. Оспанов атындагы Казак; топырак;тану жэне агрохимия гылыми-зерттеу институтында 1991 - 2011 жж. дейшп география, генезис жэне топырацты багалау салалары бойынша журпзыген гылыми зерттеулжжумыстардьщ нэтижелер1 царастырылды.

Мацалада Казацстанныц тэуелаздж жылдарында 0.0. Оспанов атындагы топы-рацтану институтында (K;a3ipri кезде Казак; топырацтану жэне агрохимия ГЗИ) журпзыген непзп топырац-мелиоративтж жумыстардыц цортындылары келт1р1лген.

Макалада Тэуелйзджтщ 20-жылдыгы шшде орындалган 1ргел1 жэне колданбалы зерттеулер бойынша барлык багдарламалар мен жобалар келт1ршген. Антропогенд1к булшген, мунаймен ластанган жэне Арал мацыньщ шелейттену1 салдарынан трансформациям ушыраган топырақтарды 1ргел1 гылыми зерттеулердщ нысандары мен Heri3ri нэтижелер1 келтчршген. Тау етепндеп куцпрт кара цоцыр топырактар мен Каспий мацыньщ суару алкаптарыныц топыракттарын колданбалызерттеудщгылыми нэтижелер! берыген.

Осы мацалада институттьщ курылган куннен бастап Казахстан тэуелйздтнщ 20 жылдыгына дешнп уацыттагы агрохимия бел!мшщ жеткен жетктжтер1 керсетыген. Осы жылдар аралыгында бел1м цызметкерлершщ катысуымен институтта бастапкы жэне цолданбалы зерттеулер1 арцылы республикамыздьщ эр-турл1 топырақ типтершщ химиялык физика-химияльщ цасиеттерше аналитикалык жумыстар жасалды. 100-ден аса гылыми ецбектер жарьщ Kepfli, eHflipicne 2 усыныс дайындалды, инновацияльщ патент алу ушш eKi усыныс тапсырылды.

Зерттеу нысаны ретшде Солтустж Казакстанныц оцтустж жэне кэд1мп кара топырагы алынды.

Жумыстыц мацсаты ipi аймактардыц агроландшафтарыныц топырак;тары сапасыныц индикаторларын квантификациялау болды. Ол ушш Ресей, Казахстан жэне Германиядагы сынак алацдарынан катендер жэне жеке топырак; кесюндер1 алынды. Топырактыц сапасы жэне потенциалдьщ ешмдшж топырак рейтинпсшщ Мюнхеберг жуйеа (Miincheberger Soil Quality Rating (M-SQR)) бойынша багаланды. Алынган нэтижелер аталган eлдepдeгi агролан-дшафтарда топырак; функцияларын багалау ушш жерплжт1 су балансыныц компоненттер1 жэне кургакшыльщ (кургащпыльщ iayni) шешуип болып табылатындыгын керсетп. Баллмен багалау нэтижелер1 жэне а стык; дакылдарыныц ешмдглт арасында тыгыз байланыс бар екендМ аньщталды. Сонымен топырац сапасын багалаудыц жэне потенциалдьщ ешмдшжтщ эртурд! масштабын к;амту ушш M-SQR эдкшщ жарамдыльны расталды. Демек, бул aflic, 6ipe-гей эдктемелж нег1зде Еуразияныц топырактарыньщ функционалдыгыныц картасын жасау ymiH де жарамды.

Мацалада топырактыц сортацданган кабаттарыныц белшектерш бетга кабаттарга шыгаруын жэне эрозия урдстерш болдырмайтын, белсенд1 топырак тузшу кезецшдеп, цунарлылыгы темен топырактарды мелиоративтж ецдеудщ жаца aflici непзделедь Оныц тшмдинп 6ipiHuii рет топырактыц жыртылмаган кабатына енпзшген органикальщ заттардыц езгеруш микробиологиялык талдаумен сипатталады.