Техногещц нысандардагы топырацтузигу процесс! топырак; жэне топырак; жабы-ныньщ эволюциясы мэселесш цамтитын улкен теорияльщ к;ызыгушыл ьщ тудырады. Оймджжабыныньщ ерекшелжтерш зерттеу, сонымен цатар Батые С1б1рдщурбандал-ган территориясында цалдык; су жиналатын цоймада, шлам жинацтагышта жэне KeMip кесупп машиналардьщ уйшдьлершде тузшетш эртурл! эмбриожер типтершщ аумагын аньщтау барысында техногещц ландшафтардыц топырац-экологияльщжаг-дайына багалау жург!зшд1.

Жумыс криоаридтж жагдайларымен (кеп жылдьщ тоц басцан жзне жауын-шашын мелшер1 ете аз) сипатталатын Шу тау аральщ цазанойпаты аумагында шел ейттену урдганщ арту мэсел eciHe арналган. Шелейттену ypflici^тек климаттьщ керсетюштердщ ауысуымен гана тусшд1ршмейд1, бул курдел1 мэселе болып табылады. Биоценоздарда болып жатцан деградация, олардыц баск;а нусцаларга eTyi экожуйеге тусетш антропогендж жукте-мемен TyciHflipinefli. Шу к;азанойпатыныц топыра-экологияльщ жагдайын багалау жолдарын к;амта-масыз етуге жагдай жасайтын, к;ара-к;он;ыр топырацтар ymiH топырац-экологияльщ индекс! авторлармен есептелген.

Бул жумыста техногенд1 эсерлерден туындайтын топырацтардьщ ластануы мен бузылудьщ непзп турлершщ сипаттамасы келт1р1лген. Каспий тещз1 аймагындагы мунай ещцрктершдеп техногенд1 агындары эсерлершен топырацтардыц морфоге-нетикал ык; сипаттамал ары езгерктершщ талдауы жасал ынды. Шелд! аймацтагы л ас-танган топырацтарыньщ ез-ез1мен тазалану процесстер! жэне цалпына келу мумкшпплжтер1к;арастырылады.

Мак;алада Риддер кен орындарыньщ техногендж-булшген ландшафтарында жэне тэж1ри-бе алацшаларында eceTiH еслмдштердщ цурамындагы ауыр металдардьщ мелшер1 жайлы деректер келтчрыген. Зерттеу деректершщ KepceTyi бойынша еамджтщ барлык; белжтершде мырыштьщ мелшер1 жогары екендт аньщталды.

Мацалада Кенцияц кец орыньщдагы эртурл1 типтеп топырацтарыньщ физика-лык;, су - физикалык; к;асиеттершщ шию мунаймен ластануынан e3repyi к;арастырыл-ган. Топырацтыц келемд1к массасы, кеуект1л1г1 далалык; ылгалдылыгы жэне су сиым-дылыгы анык;талды.

Осы жалпы шолу мак;аласы топырак; нематодтарыньщ топырак экожуйесшдеп кызметше арналган. Мак;алада нематодтардьщ осы тацдагы экологиялык; жжтемес1 келт1р1лген. Топырак; нематодтарыньщ трофикальщ топтар б1рлеспгшщ ара к;аты-настары экожуйе мен жыл маусымдары бойынша ажыратылады. Буларга эртурл1 фак-торлар солардьщ iniiHfle агротехника мен ешмдшк эсер етедь

Мацалада мелиорациядан кешнп лёстщ микроорганизмдершщ непзп тобы: бак-териялар, актиномицеттер жэне микроскопияльщ сацырауцулацтар карастырылган. Олардьщ трансформация жэне топырац тузу процесстершдеп кызмет1 керсет!лген.

Мацалада ластанган топырацтын электрлж к;асиеттер1 мен механикалык; курамы-ныц 03repicTepiH бацылаудын нэтижелер1 келт1р1лген.

Жаца технологияньщ езеп мырыш курамдас синергетикальщ acepi органикальщ заттар-мен араластырганда жогарылайтын препараттарды к;олдану болып табылады. Бул технология сол жылы-ак; ете куит тузданган сытыж жэне сортацданган топыра^тарда алдын-ала жаймастан-ак; кунды Kypiui вшмш алуга мумкшдж тугызды. Пажета кэр1здж агыстын, модул1 гектарына ОД л/сек аспайды. Бул дренаждык; суды минерализациясы Зг/л дешн екшнп рет пайдалануга мумкшдш беред1 жэне Kypim eHiMi темендемейдь Осы технология курштщ вегетациялану Mep3iMiH 7-10 кунге к;ыск;артып, оньщ биология-льщ жэне цоректж к;асиеттерш жацсартады. Дэстурл1 технологиямен салыстырганда иге-рыген аумак;тан туздар к;орыньщ к;оршаган аумакда алмасуыньщ курт темендеушен к;оршаган орта ландшафты жак;сара тусед1 жэне экономикальщ тшмдь

Жумыста барысында бойга минералды тьщайтцыштыц эсерш зерттеу бойынша зерттеу нэтижелер1 келтчрьлген, Солтустж Казацстанда к;аратопырак;ты оцтуспк кар-бонатты аймагында егш-еарудщ минемалды-нелдж технологиясымен жаздык; рап-стьщ ешмдипп мен дамуы, сондай-ац етмдшктщ жанама жэне непзп элементтщ к;оректену1, тьщайтк;ышпен топырацтыц цоректену элементшщ коэффициентшщ пайдал ануы, етюзы ген ic-шаранын; экономикал ык; 9cepi.

Мацалада Kypiiii тук;ымын фузикокцинмен ендеудщ оныц ешмдипгш зерттеген жумыстыц нэтижелер1 келт!р1лген. Туцымды фузикокцинмен ецдеудщ Kypini ешмдшгш арттыруда ец 6ip THiMfli агошара екендш дэлелденген.

Казацстанныц оцтустж - шыгысыныц тэл1кп жер танабында топырак;ты эртурл! ецдеу тэсыдершщ пайдалы ылгал к;оры мен жаздыцарпаньщ ешмдытне ecepi аньщталды.