Макдлада буршак; туцымдас еамджтерге нитрагинд1 цолдану мэселеа к;арастырылады. Минералды нитратты азоттыц биологиялык; турше ауысып топырак;ты азотпен байытатындыгы баяндалады.

Фосфорит кен орнын ашык; жолмен каз балаган кезде техногенез жагдайында топырац-экологиялык, функцияларына бага бершген. Зерттеу нэтижесшде казбалан-ган енеркэсштж ушндьлер аньщталган жэне жыныстык курамы эр турл1 техногендж элювийде топырақтузшудщ бастапцы ypAici аньщталды.

Туз дану децгеш аньщталган жэне топырацтардыц катионды-анионды К¥Р^амы" ньщ мунайхимияльщ непзшде туздану зимизм1 эpтYpлi типт1 болып езгердь Топырак; суспензиясыньщ реакциясы мазутталган жэне битумизирленген топырак;та сштш аймак;к;а ауысады. pH децгеш 9,0-.9,3 ижэне одан да кеб1рек б1рл1ктерге артады. рН- тыц салстрмалы сэйкес фондьщтопырацтыц интервалы 1,5-2,0 санынажетедь

Мацалада Алматы ЖЭС-2 жэне ЖАК «Южполиметалл» 1ргелес аймагындагы техно-генд1 ластанудьщ топырацтагы жэне еамджтердеп ауыр металдардыц жинацталуы-на ecepi жвншде мэл iMerrep келт1р1л ген.

Шиел1 суармалы алцабы топырацтарыньщ тозуына себепкер туздану, гумуссыздану жэне цоректжт элементтердщ жогалуы екендМ аньщталган. Айтылган себептерге байла-нысты топырацтьщ тозудецгеш аньщталып оньщ картасы жасалган. Топырацтьщ тозуына царсы кдлданылатын шаралар белпленген.

Жумыста 1ле ойысыньщ саз белдеушде к;алыптаск;ан содалы сортацданган шалгынды топырак;тарга мунай-газ eHflipiciHin крсалкы eHiMi - элементарлы кугарттщ мелиоративтж тшмдшп к;арастырылган. Топырактыц 3-4 айлык; оптималды гидротермиялык; жагдайында (23°С, 21 % дымк;ылдьщ] оган енпзшген кугарттщ 20-32 % сульфат-ионга, ягни кук1рт к;ыцщы-лына айлангандыгы анык;талган.

Солтустж Қазакстанньщ жещл сазды куцпрт кара-коцыр топырацтарында жургчзьлген зерттеу жумыстары керсеткендей, нокат дацылыныц химияльщ курамы мен топырактан жэне тыцайткыштан коректж элементтерд1 пайдалануы дакылдьщ биологияльщ ерекшелжтерше, сонымен цатар оныц цоректену жагдайларына, топы-рацтагы цоректж элементтер мелшер1 мен олардыц арацатынасына, енпзшген тыцайтк;ыштардыц турлер! мен формасына, мелшерше сэйкес езгередь Осыган сэйкес ен1м б1рлшн тузуге кеткен элементтер мелшер1 мен цоректж элементтерд1 топырактан жэне тыцайткыштан пайдалану керсетюштер1 туракты емес, ол б1рден б1рнеше есеге ауытцып отырады, сондьщтан Солтустж Казак;станныц ылгал мелшер1н1ц жет1спеуш1л1г! жагдайында дакылдардыц тыцайткыштарга деген Кажетт1л1г1н аньщтауда непз бола алмайды.

Батые Казахстан облысынын, Першин орманы бойынша топырақ цунарлыгы мони-торингшщ нэтижес1 керсетьлген. Зерттеу мэл1меттер1 топырацтыц к;арацпршд1 жаг-дайыныц жерд1ц пайдалану тур1мен тыгыз байланыстылыгын корсетт1. Зерттелген аймак;ты алдага пайдал ну бойынша усыныстар берыген.

МаҚалада арага уақыт салып суга бастырылып туратын Kypiui Авдала алк;абы топырақта-рындагы коректж элементтердщ курамы мен туздьщ режим! зерттеулершщ нэтижелер1 келт!рыген.

Макдлада Ак;су ауданы ЖШС Абай шаруашылыгыныц аумагындагы топырацтарды arpoeHflipicTiK топтастыружэне оны пайдалану жайлы маглуматтар берыген. Шаруашыльщта кездесетш топырак;тардьщ барлыгын игеру жагдайлары к;унарлыгына байланысты arpoeHflipicTiK топтарга 6ipiKTipmfli.