Макал ада 1ле Алатауыныц таулы-шалгынды альпишик жэне субальпийлж топыракта-рына сипаттама бершген, 6enrmepi аньщталып жэне олардыц айырмашылык ерекшелпсгер1 карастырылган.

Зерттеу нысаны ретшде Солтуспк Казакстанныц оцтуспк жэне кэд1мп кара топырагы алынды. Макал ада еткен жылдар материалдары непзп морфогенетикальщ керсетюштер1 мен касиеп жагынан байытылган. Карастырылып отырган аймак;тыц топырак; кунарлылыгыньщ темендеу зацдылыгы мен K;a3ipri экологиялык; жагдайы келпршп, оныц кұнарлылыгын сак-тау мен тұрацтандыру жолдары керсетшген.

Алынган деректер микроартроподтардыц енеркэсштщ ластанган топырактарыныц биоиндикаторы ретшдеп релш аньщтауга жагдай жасады. Аяккуйрыктылар мен сауытгты кенелердщ турлйс курамы бойынша алынган деректер оларды ластанган топырактарда мониторинг максатында пайда-лану ушш колайлы нысан деп санауга жагдай жасады. Топырактыц барлык улгшершде сауытты кенелердщ: Palaeacarus, Zigoribatula, Sheloribates, Oppia, аявдуйрьщтылардыц: Onychiurus, Isotoma, Folsomia туыстары басым болып табылады

Топырак эрозияльщ тексерудщ нэтижесшду 1лу Алатауыныц бектершдеп суарма-лы кара коцыр топырактыц эрозияга шайылу дэрежесш аныктайтын ареалш керсе-ткен. ¥зак мезпл бойына суаргандьщтан топырактын табиги физикалык жэне химия-лык касиет тершщ езгеру керсетюшш аньщтаган.

Арал тещзшщ Keyin кеткен тубшдеп топыракхардагы тозу урщсшщ Kopmyi зерггецщ. Топырак-тьщ тозуыньщ непзп факшрларыньщ 6ipi эрозия болып табылады. Антропогендж шелейтгенущ жеделдеге огырып, тещздщ Keyin кеткен тубшде таралган эрозия ypwcrepi ерекше ландшафтар тузеда. Keyin кеткен аумактарда дефляцияга ұшыраган топырак; телщцер1 аньщгалды: кум-тр мате-риалдарыньщ ұшуымен сор топырактардьщ барльщ турпершщ дефляциясы, кумдак топыракхардьщ тозуы байкэлады. Шандак; кумды топырактар дефляцияга каркынды ұшырайды, жещл кумайггы топыракгар - оргаша децгейде, ал ауыр кумайц кұмбалшьщгар жэне балшыктар азырак; уптырайды.

Казакстан топырак жамылгысына кыскдша сипаттама бершген. Табиги аймактар топырактарын-да мырыш пен мыстыц, бор мен кобальттын жалпы турлершщ жогары мелшер1 тсркелген. Техно-гендпс ластану нэтижесшде ауыр металдардыц мелшер1 арта туседь Бурынгы ядрольщ полигондарда стронций - 90, цезий -137 калдьщтары калган. Кейшп жылдары автомобиль келтнен шыгатын лас-тандыргыш цалдьщтар кебейш барады

Батые Казахстан облысында дурыс агротехниканы пайдалау аркылы жаздьщ бидайдан сапалы ешм алуга болады. Ол ушш купт жэне куатты сорттарды пайдаланып, жаздьщ бидайга егер кезде 15-20 кг эсерл1 зат есеб1мен минералды тыцайщыштар колданып, себу нормасын 2,7 млн. дана мелшершде пайдаланган дурыс.

Солтустпс К&зацстанныц орманды-дала аймагында 4 жылдьщ жоцыпщаныц топырагын еымдпстердщ кектеу фазасында цопсыту дакылдьщ тукым ентдшгш тьфмалаумен жэне аудармай жыртумен салыстырганда 18 кг/га жогарылатады.