КЛИМАТТЫН, 0ЗГЕРУ1 ЬЩПАЛ ЕТКЕН АУЫЛ ШАРУАШЫЛЬЫ

F аламдык жэне климаттык езгерктердщ эсерi ауыл шаруашылыгын жYргiзу Yшiн негiзгi жагдайлар болып табылады. Сондыктан климаттыц катац санталу кажеттыт рана емес, сондай-ак езгерген жагдайларга ауыл шарушылыгы бейiмдеу де бар. Зерттеу Yшiн негiзiнен ауыл шарушылыгына пайдаланатын Германияныц СолтYстж-ШыFысындаFы морендж ландшафтар шегiндегi 60х40 км аймак; тацдап алынды. Крп кездегi жэне болашактагы мYмкiн жагдайлар Yшiн су балансы, азот пен юрттщ мелшерь сондай-ак енiмдiлiк есептелдi. 2050 жылгы сценарййдi жэне 2000 жылгы бастапкы жагдайды салыстыру су балансыныц елеулi езгергенiн (су тYсуiнiц азаюы, накты буланудыц артуы), сондай-ак сYзiлген сулардагы азот пен гарттщ концентрациясыныц еезгергенше керсеттi. Зерттелетiн аймак Yшiн ешмдыж, егер СО2 арту эсерi ескерыетш болса, шамалы азаяды. Туракты жэне экономикалык камсыздандырылган ауыл шарушылыгын колдау Yшiн климаттык жагдайлардыц езгеруiне бешмдеу бойынша iс-шаралар усынылады.

climate change, impact assessment, nitrogen load, sulphur load, water balance, moraine landscape

1. Eulenstein, F., Olejnik J., Willms M., Chojnicki B. H., Schlindwein S.L., Schindler U., Muller L. Possible effects of climate changes on land use in North Central Europe and consequences for land use planning. - Eisforia, - 3 (1). 2005. - P. 16-32.

2. Lana M.A. Regionalization of climate change impacts and adaptation strategies for maize in Santa Catarina State, Brazil. Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades Abteilung Acker und Pflanzenbau der Agrar und Ernahrungswissenschaftlichen Fakultat der Christian-Albrechts-Universitat zu Kiel. - 2013. - P. 65-69.

3. Maracchi G., Sirotenko O., Bindi M. Impacts of present and future climate variability on agriculture and forestry in the temperate regions // Europe: Climatic Change. -2005. - V 70/1-2. - P. 117-135.

4. Ewert F., Rounsevell M.D.A., Reginster I., Metzger M.J., Leemans R. Future scenarios of European agricultural land use I. Estimating changes in crop productivity // Agriculture Ecosystems & Environment. - 2005. - V. 107/2-3. - P. 101-116.

5. Audsley E., Pearn K.R., Simota C., Cojocaru G., Koutsidou E., Rounsevell M.D.A., Trnka M., Alexandrov V. What can scenario modelling tell us about future European scale agricultural land use, and what not? // Environmental Science & Policy - 2006. - V. 9. -P.148-162.

6. Wessolek, G., Asseng S. Trade-off between wheat yield and drainage under current and climate change conditions in northeast Germany // European Journal of Agronomy. - 2006. - V. 24. - P. 333-342.

7. Rounsevell M.D.A., Reginster I., Araujo M.B., Carter T.R., Dendoncker N., Ewert F., House J.I., Kankaanpaa S., Leemans R., Metzger M.J., Schmit C., Smith P., Tuck G. A coherent set of future land use change scenarios for Europe // Agriculture Ecosystems & Environment. - 2006. - V. 114/1. - P. 57-68.

8. Gerstengarbe F.W. Badeadeck F., Hatterman V., Krysanova W., Lahmer P., Lasch M., Stock F., Suckow F., Wechsung P., Werner C. Studie zur klimatischen entwicklung im land Brandenburg bis 2055 und deren auswirkungen auf den wasserhaushalt, die forst-und landwirtschaft sowie die ableitung erster perspektiven / PIK Report No. 83. - Potsdam Institut fur Klimafolgenforschung. - Potsdam.

9. Kersebaum K.C. Die simulation der stickstoffdynamik von ackerboden. Diss. Univ. of Hannover, Hannover. - 1989. - P. 84-89.

10. Kersebaum, K.C. Application of a simple management model to simulate water and nitrogen dynamics // Ecological Modelling. - 1995. - V. 81. - P.145-156.

11. Willms M., Eulenstein F., Olejnik J., Kersebaum K.C. Simulation des Schwefel-Haushaltes von landwirtschaftlich genutzten Boden mit dem Modell SULFONIE. In: Land - und Ernahrungswirtschaft im Wandel: Aufgaben und Herausforderungen fur die Agrar-und Umweltinformatik. Referate der 26. GIL Jahrestagung 2006. Gesellschaft fur Informatik, Potsdam. 2006. - P. 313-319.

12. Eulenstein F., Werner A., Willms M., Juszczak R., Schlindwein S.L., Chojnicki B.H., Olejnik J. Model based scenario studies to optimize the regional nitrogen balance and reduce leaching of nitrate and sulfate of an agriculturally used water catchment // Nutrient Cycling in Agroecosystems. - 2008. - V. 82-1. - P. 33-49.

13. Haude W Zur Bestimmung der Verdunstung auf moglichst einfache Weise. Mitteilungen des Deutschen Wetterdienstes 11. - Bad Kissengen. - 1955. - 24 p.

14. Eulenstein F., Tauschke M., Lana M., Sheudshen A.K., Dannowski R., Schindler R., Drechsler H. Nutrient balances in agriculture: a basis for the efficiency survey of agricultural groundwater conservation measures. In: Muller, L., Saparov, A., Lischeid, G. (eds), Novel measurement and assessment tools for monitoring and management of land and water resources in agricultural landscapes of Central Asia // Springer International Publishingю - Cham. - 2014 - P. 263-273.