Макдлада ашык; боз топырацтьщ гумус мелшерше к;ыск;а айналымды мацта ауыспалы епстщ эсершщ нэтижелер1 берьлген. Органикальщжэне минералдык; тыцайтк;ыштарды агро-мелиоративті жэне агротехникальщ шаралар аясында цолданганда гумус турак;талып, мелшер1 артады.

Ма?алада топыра?ты? жыртылатын ?абатында?ы ??рылымдарды? ж?не топыра? ыл?алдылы?ы мен температураны? СО₂ концетрациясыны? ажыратылу поцестерше ? серi к?рсетыген.

Шьныс Казахстан облысы Зырян тау - кен орнын цазбалаган кезде булшген ландшафтар пайда болды. Олар внеркэсштщ цазбаланган уйшдыерь цалдык; сащтагыштар, опырылмалы карьерлер, террикондар жэне шуцкырлар туршде кездеседь Уйшдшерде, гидроуйшдшерде жэне к;алдык; сацтагышта кен орнын к;азбалаганнан кешнп 40-45 жыл iiuiHfle ес1мджтщ табиги жолмен ecyi жагдайында алгаищы топырак; тузшу ypflici журедь

Макдлада непзп шаруашыльщ багалы белплер1 бойынша цызмет ететш «жаздык;-кузд1к» фенетикал ык; колл екциялардыц цурылу нэтижел epi келт1ршген.

Мацта еарудетопырацты узак; мерз1мде пайдалану, оныц цунарлыгын темендетш , ондагынематодтардыц цурамыныц езгеруше экелш согады. Мацалада Оцтустж Казахстан облысыньщ эртурл1 мелшерде тузданган, топырацтагы нематодтардьщ фаунал ьщ к;урамы мен тыгыздыгы келт1р1лген.

Солтуспк Тянь-Шаньнщ тау бектершдеп аймацтарындагы суармалы жерлердеп суару эрозиясысын зерттеудщ нэтижелер1 келтчригген. Агрегаттардыц суга 6epiKTiriHe бага берыд!, суарган кезде топырацтьщ физикалык;жэне химиялык; қасиеттершщ езгерушщ сапалык; керсетюштер1 аныцталды. Суарылатын атыздардагы судьщ жумсалымы мен уйгарынды жылдамдыгы KipeTiH суару технологиясыньщ оцтайлы топыравдоргау элементтер1 усынылады.

Тишинка кен орнында бурынырак; кунарлылыгы кайта калпына келтсрыген ушндыерге теплген топырак; грунттары топырак; тузупп факторлардьщ (климат, еамдж, топырак биотасы) эсершен езгеркке ушырайды. Аймак;тык; топырактардьщ бастапцы белгшер1мен кдлыцдыгы аз щабаттарга нак;ты белшген топырак;тыц юшкене кесюндер1 тузшед!. KecKiH бойынша шацдыылайлы фракциялардын, к;озгалысы жэне теменп к;абатк;а шайылган иллювиалды «В» Кабатын тузе отырып, олардьщ тыгыздалган теменп кабаттардажиналуы байкалады, муньщ желшер1 кеп аймактарда орналаскан. Техникалык кажеттшктер салдарынан мунда жылу энергетиканыц ipi кэсшорындары да шогырланган. Осыныц нэтижесшде коршаган ортага экологиялык зиян келтаре отырып, кэсшорындардыц газтэр1зд1, катты, суйык барлык ластаушы заттары езен суларына, топыракка тусед1 де биоценоздарга да, сол жерде туратын тургындарга да зиян келт1ред1. Бул жагдайда аумактьщ топырак еймдж жамылгысы бузылады, т1птен кейде жойылып та кетед1. Бул аумактар К¥^наР^сыз< кейде TinTi уытты, узак уакыт бойы мундай жерлерде eciMfliK еспейд1, эрозия урд1сше ушырайды, тозады, коршаган ортаныц жагдайын нашарлата отырып, тургындардьщ денсаулыгына зиян келт1ред1, ягни бул жагдайда табигаттагы тепе-тецдж бузылады. Коршаган ортаны коргау жэне биосфераньщ толыкканды жумыс icTeyi максатында ауылшаруашылыгы айналымына булшген жерлерд1 кайтару бойынша басты жэне максатка сай ic-шаралардьщ 6ipi - оларды кайта к¥^наР^ланД^ыРУ болып табылады. Булшген жерлердщ экожуйесш жэне топырактузшу урдюн зерттеу теориялык та, практикалык жагынан алганда да гыл ыми кызыгушыльщ тудырады. Микробозоофитоценоздардьщ эсершен техногенез жагдайында eciMfliK ушш уытты ушндыерд! кайта 03i топырак; тузыу удерганщ бастапкы белплершщ пайда болуын быд1ред1. Аймак;тык; топырак;тар ушш тэн лессиваж ypflici болады.

Мак;алада Оцтустж Балхаш мацындагы шелдщ кумды топырацтарынан пайда болган антропогенд1 жылжымалы шагылдьщ маусымдьщ niiuim мен гидротермиялык; кубылымдарына суйене отырып, оларды бекпудщ фитомелиоративтж мумкшдшт к;арастырылган. Шагылдьщ кектем-куз айлары аралыгында су айырыгы беттж багытта едэу1р ауытк;ып бшктеген, ал етек бел1п урленш аласарган, бул бута кешеттершщ кемипп немесе тамыр жуйелершщ ашылып к;алу цаупш тугызады. Осылармен к;оса, шагылдьщ кешет тамыр жуйелер1 орналасатын к;абат ылгалдылыгы пплде-тамыз айларында ес1мджтщ солу ылгалдылыгынан да томен болган. Шагылдьщ табиги су к;орын жогарлатуда суда к;атты iciHeTiH полимерл1 гидрогелд1 цолданудьщ тшмдинп керсетыген.

Мак;алада Ащтебе к;аласыныц топырак;тарында ауыр металдардьщ жинакталуы жэне ауы-суы женшдеп уш жылдьщ зерттеулердщ нэтижелер1 кел'прьлген жане олардьщ топырак кесюншде жинак;талу зацдыльны аньщталган.

Солтустж Казахстан к;ара топырацтарыныц элементорганикалык; жогары молекулальщ посылы стары мен топырацтардыц электрофизикальщ параметрлер1 зерттелген. Антропогендж ьщпалдыц эсершен журетш езгерктер керсетыген. Элементорганикальщ жогары молекулальщ косылыстардыц электрофизикальщ параметрлер1н зерттеу, топырактану iniiHfle жаца багыт - коллоидты-жогары молекулальщ кешендерд!ц топырак; арасындагы цал ыптасу зацдыл ьщтарын ашып берд1.

Мацалада тузды топырацтардыц к;азак;ша терминдер1 туралы ой толганып, жарьщ керген сезджтерге шолу жасалып, оларда к;амтылган маглуматтардыц келемдж к;урамына бага берыдь бул салага арналган тусшд1рме ce3fliKTi к;урастырудьщ кажетплтн непздеп, оныц жобалы улпа к;арастырылган.

Карагайлы орманда журпзыген кутш кесу орман тесешшшщ мелшерш азайтады, ейткеш селд1ретыген орманда оныц минерализацияньщ кушейуше экеп согады. Соньщ эсершен топырактыц жогаргы к;абатынан керект1 к;орек эл ементтер1 шыгары-лады.

Маалада фосфориттж кенорындардаы ш п се бастаан йiндi жыныстар-аы топыра -грунттарды тздануы арастырылады.

Макалада Нызылорда облысыныц Kypini жуйесшдеп кэр1здщ агромелиоративтж эрекет1 мен техникальщ куш керсетшген. Кызылорда облысыныц Kypiiu жуйесшдеп кэр1зд1-лактыргыш каналыныц квлденщдеп цимасынын деформациясы керс-етглген.

Мацалада топырак;ты алдын ала суга бастырып Kypiiim кешеттш тэсымен отыргызу кезшдеп KyKipTTi сутегшщ маусымдьщ e3repiciH зерттеудщ нэтижелер1 кел'прглген. Кешетп тэсыде дэстурлж технологияда орын алган KyKipTTi сутегшщ тук;ым eHyiHe Kepi эсерш элде кайда бэсецс1туге болатыны аньщталды.

Макдлада Оцтустж Казацстанньщ байыргы суармалы аймагындагы макта козасыныц бойына, дамуына жэне ешмдипгше, азоттьщ тыцайткыштардьщ эртурл! мелшерш колдану астарындагы макта козасыныц туп саны мен орналастыру кестесшщ 9cepi бойынша нэтижелер баяндалган.

Макалада тэл1м1 жерде еаршген жаздьщ арпаньщ вшм курылымы мен мелшершщ қоректену аясы жэне аумагына тэуелдыш керсетыген.