Суару мен мелиорацияның әсерінен жер жамылғысының өзгеру динамикасы

   Мақалада қазіргі заманғы егіншіліктің жер жамылғысының құрылымының өзгеруіне және жерді игеруден кеи інгі 77 жыл ішінде жеңіл сұр топырақтың мелиорациялық жағдаи ына қандаи әсер ететіндігі анықталады. Топырақты зерттеу материалдарын талдау кезінде, ең алдымен, жеңіл сұр топырақтың жер жамылғысының құрылымындағы өзгерістер анықталады. Ашық сұр топырақты ұзақ уақыт суару нәтижесінде шөгу баи қалады, яғни жер асты суларының деңгеи і көтеріледі. Нәтижесінде, топырақтың ылғалдануының жаңа режимі жағдаи ында сұр топырақтар оларды басқа генетикалық топқа – жартылаи гидроморфты сұр–шалғынды топырақтарға жатқызуға мүмкіндік беретін жаңа белгілер мен қасиеттерге ие болды. Суарудың, шаюдың әсерінен топырақтың химиялық, физика–химиялық және агротехникалық қасиеттерінде аи тарлықтаи өзгерістер болады. Бұл позицияны топырақтың тұздануы мен тұздану процестерін көрсететін материалдармен толықтыруға болады. Ұзақ уақыт суару және нашар құрғатылған жағдаи да реттелмеген су алу жер асты суларының деңгеи інің жоғарылауына әкеледі, бұл тұздану үрдісінің жоғары қарқында жүруін тудырады және топырақтың қаи талама тұздануына акеледі.

1. Kashkadaryo viloyati tumanlaridagi mavzhud fermer huzhaliklari va boshka yerdan fojdalanuvchilari sugoriladigan yer majdonlarining tuprok haritasini tuzish va tuprok sifatini baholash ishlariga tushuntirish hati. “Tuprok tarkibi va repozitorijsi, sifati tahlil markazi” DUK. – Toshkent, 2012.

2. Metody` agrohimicheskih, agrofizicheskih i mikrobiologicheskih issledovanij v polivny`h ihlopkovy`h rajonah (SOYuZNIHI) – Tashkent, 1963. – 439 s.

3. Mezhgosudarstvenny`j standart GOST: 17.4.3.01–83, izuchenie svojstv pochv s degradirovavshim verhnim sloem pochvy` na osnove Mezhgosudarstvennogo standarta GOST: 17.4.2.02–83.

4. Soderzhanie kalciya i magniya v pochvah na osnove Mezhgosudarstvennogo standarta GOST 26428-85.

5. E`kspress-metod soderzhaniya vodnoj vy`tyazhki, soderzhanie gumusa po GOST 26213-91.