ЗАРАФШАН ӨЗЕНІНІҢ ТӨМЕНГІ АҒЫСЫНДАҒЫ СУАРМАЛЫ ШАЛҒЫНДЫ-ТАҚЫР ТОПЫРАҚТАРДЫҢ АГРОХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФИЗИКА-ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

Мақалада Зарафшан өзенінің төменгі ағысындағы суармалы шалғынды-тақыр топырақтардың агрохимиялық және физикалық-химиялық қасиеттері, сіңіру қабілеті, суда еритін тұздардың құрамы, карбонаттылығы көрсетілген. Зерттелген нәтижелер суармалы шалғынды-тақыр топырақ беиінінде темір оксидінің бөлінуі кездесетінін көрсетті, бұл осы топырақтың ерте, гидроморфты сатысын көрсетеді. Суармалы шалғындытақыр топырағында қарашіріктің 0,95-1,12 % - ы бар, қарашірік төменгі жағына қараи күрт 0,66 % - ға деиін төмендеиді. Азот жоғарғы горизонттарда 0,06-дан 0,08 % - ға деиін ауытқиды, оның құрамы топырақтың бүкіл профилі боиынша біркелкі бөлінеді. Фосфордың жылжымалы формалары орташа және жоғары деңгеиде қамтамасыз етілген. Оның егістік горизонттағы құрамы 50-60 мг/кг топырақ шегінде өзгереді. Жылжымалы калиимен қамтамасыз ету орташа 209,0-260,1 мг/кг. Суармалы шалғынды-тақыр топырақтағы сіңіру сыиымдылығы көкжиектер боиынша 7,8 мг/экв шегінде ауытқиды. 100 г топырақ үшін. Кесілген негіздердің құрамында магнии катиондары (Мд) басым, ол 41,7-57,0 %-ды құраиды, содан кеиін кальции (Са) 36,7-53,3 %-ды, калии (К) 4,5-5,3 % - ды және натрии (Nа) сіңірілген негіздер сомасының 0,3-1,0 % - ын құраиды. Ескі суарылатын шалғынды-тақыр топырақтарда магнии сортаңдығы паида болады, олар жоғары карбонатты. Бұл топырақтар ылғалдың жоғары сыиымдылығына және судың төмен өткізгіштігіне ие және қыртыстың паида болуына беиім.

1. Почвы. Определение подвижных соединении фосфора и калия по методу Мачигина в модификации ЦИНАО. ГОСТ. 26205-912. - С. 1-8.

2. Инструкция к методу «Почвы. Определение органического вещества» «Определение органического вещества по методу Тюрина» ГОСТ.26213-91. - С. 1-3.

3. Почвы. Определение нитратов ионометрическим методом. ГОСТ.26951-86 С. 1-7.

4. Методы агрохимических анализов почв и растении Среднеи Азии. (издание 5-е дополненное). - Ташкент, 1977. - С. 152-156.

5. Методы лабораторного определение гранулометрического и микроагрегатного состава OzDSt 817-97. - С. 1-23.