ЛАСТАНҒАН ТОПЫРАҚТАРДА ЫҚТИМАЛ ЗАЛАЛДЫ САҢЫРАУҚҰЛАҚТАРДЫҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ТӘН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Ұсынылған жұмыс Баку қаласының мұнаймен ластанған топырақтарында және ауаның жер бетіне жақын қабатында ықтимал-залалды саңырауқұлақтардың таралу заңдылықтарын зерттеуге арналған. Мұнаймен ластанған топырақтар микроорганизмдердің алуан түрлілігіне өте бай болатындығымен ерекшеленетіні анықталды. Баку қаласының Бинагадин ауданындағы топырақ пен ауадан алынған үлгілерді салыстырмалы талдау топырақ микобиотасы санының көптігі мен түрлерінің алуандығын көрсетті. Сонымен, топырақ микобиотасы 10 тұқымдастың 34 түрінен, ал ауаның жер бетіне жақын микобиотасы микромицеттердің 8 тұқымдасының 25 түрінен тұрады. Топырақтың мұнаймен ластануы сапротрофты формалардың шартты патогенді формаларға айналуының негізгі факторы болып табылатыны анықталды. Мұнаймен ластану антропогендік фактор ретінде, топырақ микобиотасының функционалды белсенділігін ынталандырады және сапротрофты микромицеттерді оппортунистік саңырауқұлақтарға айналдырудың негізгі дәлелдерінің бірі болып саналатыны анықталды. Бұл, мұнаймен ластанған топырақтарда да, ауаның жер бетіне жақын қабатында да шартты патогендік микромицеттердің пайда болу жиілігі ластану деңгейіне байланысты екенін дәлелдейді. Ластанған топырақтарда аллергенді және шарттызалалды түрлер бар екендігі анықталды, олар уақыт өте келе атмосфералық ауаға өтіп, инфекцияның ықтимал көзіне айналады. Мұнаймен ластанған топырақтарда пайда болатын микрокомплексте аллергенді және шартты-залалды саңырауқұлақтар басқа микромицеттермен салыстырғанда өте тез дамиды және олардың споруляциясы қысқа мерзімде жүзеге асырылатыны анықталды, бұл халық арасында аурудың қауіп факторын арттыруға ықпал етеді.

1. Одинцова Т.А. Эколого-геохимические аспекты транформации органического вещества нефтезагрязненных геосистем// Моделирование стратегии и процессов освоения георесурсов. Сборник докладов. - Пермь: Горный институт УрОРАН, 2003. - С. 241-245.

2. Пиковский Ю.И. Природные и техногенные потоки углеводородов в окружающей среде. - М: МГУ, 1993. – 208 с.

3. Исмаилов Н.М., Ахмедов А.Г., Ахмедов В.А. Рекультивация нефтезагрязненных земель сухих субтропиков Азербайджана// Восстановление нефтезагрязненных почвенных экосистем. - М.: Наука, 1988. - С. 206-221.

4. Халимов Э.Н., Левин С.В., Гузев В С. Экологические Микробиологические аспекты повреждающего действия нефти на свойства почвы// Вест. МГУ,сер.17. Почвоведение. – 1996. - № 2. – С. 59-64.

5. Domsch K.H., Gams W., Anderson T.H. Compendium of Soil fungi. IHW-Verlag. – 2007. P. 672.

6. Hung-Soo Joo, Ndega P.M., Shoda M., Phae C.G. Bioremediation of oilcontaminated soil using Candida catenulata and food waste// Environmental Pollution. – 2008. – V. 156, № 3. P. 891-896.

7. Molina C. Maladies desclimatiseurset des humidificateurs. - Paris: INSERM, 1986. P. 135.

8. Алиев И.А. Микоразнообразие и свойства патогенности нефтезагрязненных почв// Почвоведение и агрохимия. - Баку, 2015. – Т. 22, № 1-2. - С. 223-226.

9. Великанов Л.Л. Роль грибов в формировании мико- и микробиоты почв естественных и нарушенних биоценозов и агроэкосистем: дис. док. – 1997. - 312 с.

10. Гузев В.С., Левин С.В., Селецкий Г.И. Роль почвенной микробиоты в рекультивации нефтезагрязненных почв// Микроорганизмы и охрана почв. - М.: МГУ, 1989. - С. 121-150.

11. Кулько А.Б. Комплексы микроскопических грибов городских почв: дисс. канд. биол. наук. - М., 2000. - 135 с.

12. Aliyev I.A., Huseynova A.A, Agayeva N.A., Ganbarov Kh.G. The influence of temperature to the growth of opportunistic fungi of Baku city environment// International journal of Applaied and Pure Science and Agriculture. (IYAPSA). – 2016. V. 2, Issue 6. - P. 148.

13. Марфенина О.Е. Антропогенные изменения комплексов микроскопических грибов в почвах: афтореф. дисс. докт. биол. наук. – М, 1999. - 50 с.

14. Звягинцев Д.Г. Почва и микроорганизмы. - М.: МГУ, 1987. – 256 с.

15. Марфенина О.Е. Антропогенная экология почвенных грибов/ М.: Медицина для всех, 2005. - С. 196.

16. Одинцова Т.А. Эколого-геохимические аспекты транформации органического вещества нефтезагрязненных геосистем// Модолирование стратегии и процессов освоения георесурсов. Сборник докладов. - Пермь: Горный институт УрОРАН, 2003. - С. 241-245.

17. Пиковский Ю.И. Природные и техногенные потоки углеводородов в окружающей среде. - М: МГУ, 1993. – 208 с.

18. Казеев К.Ш., Колесников С.И., Вольков В.Ф. Биологическая диагностика и индикация почв: методология и методы исследования. - Ростов на Дону, 2003. - 204 с.

19. Саттон Д., Фатергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно патогенных грибов. - М.: Мир, 2001. - 486 с.

20. Федорец Н.Г., Медведева М.В. Методика исследования почв урбанизированных территории . – Петрозаводск, 2009. - 84 с.

21. Edwards N.T. Policyclic aromatic hydrocarbons in the terrestrial enviroument aveview// Journal of enviroumental anality. – 1983. - V. 12, № 4, - P. 427-441.

22. Mc Grath D. Oil spillage on grassland effects on grass and soil// Form Food Res. – 1988. – V. 19, № 5.