НАВОИ ОБЛЫСЫ НҰРАТА ТАУЛАРЫНЫҢ ТӘЛІМДІ АҚШЫЛ-СҰР ТОПЫРАҚТАРЫНЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ, АГРОХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ АГРОФИЗИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Мақалада Навои облысының Нұрата тауларында таралған ашық сұр топырақтың морфологиялық белгілері, агрохимиялық және агрофизикалық қасиеттері келтірілген. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, тәлімді ашық-сұр топырақтарының қаңкасы 15,03- 25,0 % құрайды. Топырақ түзуші жыныстар - эллювиалды-делювиалды және пролювиалды шөгінділер, сор, конгломераттар, құмтастар, қиыршық тасты шөгінділер және лес тәрізді саздақтар. Тәлімді ашық-сұр топырақтарының негізгі бөлігі тұзды емес, бірақ кейбір жерлерде орташа және қатты тұзды горизонтты топырақтар бар. Бұл топырақтардың гранулометриялық құрамында шаңды фракциялар басым. Олардың егістік горизонттағы микроагрегаттығы төмен және 22 % құрайды, профиль бойынша төмен қарай 17,34 %-ға дейін төмендейді. Сіңірілген негіздердің қосындысы бойынша тәлімді ақшыл сұр топырақтардың сіңіру сыйымдылығы 100 г топырақ үшін - 7-8 мг/экв.. Агрохимиялық сипаттамалары бойынша бұл топырақтарда қарашірік таусылған. Егістік қабатында оның мөлшері 0,73 % құрайды. Метаболикалық калий мен фосформен қамтамасыз ету де өте төмен. Топырақ түзуші жыныстардың карбонаттылығына байланысты карбонаттардың жоғары мөлшері байқалады.

1. Указ Президента Республики Узбекистан от 7 февраля 2017 года № ПФ4947 «О Стратегии действий по дальнейшему развитию Республики Узбекистан»

2. Методы агрохимических анализов почв и растений Средней Азии. (издание 5-е дополненое). – Ташкент, 1977. С. 152-156.

3. Горбунов Б.В. Почвы Бухарской и Навоинской области. – Ташкент, 1982. - 89 с.

4. Каровин Е.П, Розанов А.Н. Почвы и растительность Средней Азии как естественная производительная сила. Предпосылки к естественно-историческому районированию точек энерговлажения// Труды Ср. Аз. Гос. Университет. Серия-XIIа. «География». - Вып. 17. – Ташкент, 1938. - 125 с.

5. Қузиев Р. Почвы Узбекистана. – Ташкент: EXTRE MUM PRESS, 2009. 124 с.