ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫНЫҢ ОҢТҮСТІК ФЕРМЕРЛІК ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ҚАРА ТОПЫРАҚТАРЫНЫҢ СИПАТТАМАСЫ

Мақалада Қостанай облысы Федоров ауданының екі фермерлік шаруашылығының оңтүстік қара топырақтарына сипаттама берілген. Маусым айының соңында егін егу аяқталғаннан кейін фермерлік шаруашылықтарға барған кезде ғылыми қызығушылық мақсатында шаруашылықтардың аумақтарын зерттеу кезеңінде топырақты сипаттау үшін топырақ үлгілерін алу мәселесі туындады. Егістіктерде топырақты өңдеудің әртүрлі технологиялары жүргізілді. Сонымен, 2-қазба-шұңқыр дәстүрлі тегістеп жырту арқылы күзгі өңделген және көктемде өңделген сүрі егістікке салынды. Тың телімі дәстүрлі тың жерлер емес, жол бойындағы ескі тыңайған жер. Шаруа қожалықтарының аумағында сақталған тың жерлерді табу қиын. 3-қазба-шұңқыр нөлдік технология жүргізілген егістік жерде қазылды. Барлық телімдердің топырақтарының морфологиялық сипаттамасы жоғарғы қабаттардың қалыңдығындағы, олардың қалыптасуындағы, құрылымындағы айырмашылықты көрсетті, солтүстік аймақтардың қара топырақтарына тән нәрсе тілмектілік. Аналитикалық деректер сүрі егістікті дәстүрлі тегістеп жырту арқылы күзде өңделген және нөлдік технология жүргізілген жерлердегі жалпы қарашірік құрамындағы айырмашылықты көрсетті. Бұл топырақтар қоректік элементтермен аз қамтамасыз етілген. Егістіктерде шұбарлылық жай көзбен қарағанда байқалады, бұл, ең алдымен, сортаңданудан туындайды, сондықтан топырақ кескіндерін сипаттау кезінде сортаң топырақтарға тән бағаналық және жаңғақ құрылымдылық байқалады. 

1. Дурасов А.М., Тазабеков Т.Т. Почвы Казахстана. -Алма-Ата: Каи нар. - 1981. - 152 с.

2. Сапаров А.С., Фаизов К.Ш. К 50 летию освоения целинных и залежных земель в РК // Актуальные проблемы почвоведения (к 50 летию освоения целинных и залежных земель). - Алматы. - 2004. - С.5-10.

3. Белецкая Н.П. О плодородии почв Северо-Казахстанской области// Экология и промышленность Казахстана. - 2015. - №1 (45). - С. 41-46.

4. Абдыхалыков С.Д., Джаланкузов Т.Д., Сулейменов Б.У., Тоескин Ф.Г. Современное состояние почв, освоеннои целины Северного Казахстана и меры по повышению их продуктивности // Актуальные проблемы почвоведения (к 50 летию освоения целинных и залежных земель). - Алматы. - 2004. - С. 10-16.

5. Аханов Ж.У. Оптимизация почвенных процессов-научная основа сохранения и воспроизводства // Актуальные проблемы почвоведения (к 50 летию освоения целинных и залежных земель). - Алматы. - 2004. - С. 21-25.

6. Овсинский И.Е. Новая система земледелия / Перепечатка публикации 1899 г. (Киев, тип. С.В. Кульженко). - Новосибирск: АГРО-СИБИРЬ. - 2004. - 86 с.

7. Гельцер Ф.Ю. Симбиоз с микроорганизмами - основа жизни растении . - М.: Изд-во МСХА. - 1990. - 134 с.

8. Державин Л.М., Самохвалов С.Г., Соколова Н.В., Орлова А.Н., Хабарова К.А., Прижукова В.Г., Приваленкова С.Я., Державин Л.М., Самохвалов С.Г., Соколова Н.В., Орлова А.Н., Хабарова К.А., Прижукова В.Г., Приваленкова С.Я. Утвержден и введен в действие Постановлением Комитета стандартизации и метрологии СССР от 29.12.91 N 2389 Государственный стандарт СССР. Почвы. Методы определения органического вещества. Soils. Methods for determination of organic matter.

9. Практикум по агрохимии: Учебное пособие. – М.:Изд-во МГУ. – 2001. – С. 147.

10. ГОСТ 216205-91. Почвы. Определение подвижных соединении фосфора и калия по методу Мачигина в модификации ЦИНАО. ГОСТ от 29 декабря 1991 г. № 26205-91.

11. Агрохимические методы исследования почв / под редакцией Соколова А.В. – М.: Наука.- 1975. – 657 с.

12. Аринушкина Е.В. Руководство по химическому анализу почв. – М.: 1979. – 487 с.

13. Агроклиматический справочник по Костанайской области. – Л. - 1958.

14. Редков В.В. Черноземы южные нормальные, Кустанайского стационарного участка // Генезис и классификация и качественная характеристика почв Казахстана. – Алма-Ата: Изд-во «Наука». - 1972. - С. 41-47.