ІЛЕ АЛАТАУЫ ТАУ АЛДЫ ЖАЗЫҒЫНЫҢ ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МЕЛИОРЦИЯЛАНҒАН САЗДЫ БЕЛДЕУІНДЕГІ ШАЛҒЫНДЫ СОРТАҢДАРДЫҢ СУ-ТҰЗ ЖӘНЕ ҚОРЕКТІК ҚҰБЫЛЫМДАРЫ ПАРАМЕТРЛЕРІН ҚҰНАРЛЫЛЫҚ МОДЕЛІ НЕГІЗІНДЕ БАҒАЛАУ

Постмелиоративтік кезеңде жер асты суларының оңтайлы тереңдік деңгейін және оңтайлы су-тұз және қоректік режимдерді сақтау маңызды. Осы зерттеулердің мақсаты постмелиоративтік кезеңде пайдаланылатын мелиорацияланған топырақтарға ғылыми негізделген баға беру және құнарлылық модельдері негізінде олардың мелиорациялық құбылымын одан әрі болжау параметрлерін бағалауды әзірлеу. Зерттеу нәтижесінде сутұз және қоректік құбылымдарын, жер асты суларының деңгейін, олардың бұрын мелиорацияланған шалғынды сортаңдардың табиғи жағдайда және жоңышқа астында терең, көлденең дренаж ортада минералдануын бағалауға және топырақ биотасын басқару әдістерін жасауға, топырақтың мелиоративті жағдайын және олардың құнарлылығының тиімді көрсеткіштерін жақсартуға мүмкіндік беретін мәліметтер алынды. Құнарлылық модельдерінің негізінде қарашірік қорларын кеңінен қайта қалпына келтіру, мелиорацияланатын агроландшафттардың (агроценоздардың) тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі ұсыныстар негізделген.

1. Шишов Л.Л., Панкова Е.И. Засоленные почвы России. М .: Академическая книга, 2006.- 854 с.

2. Ковда В. А. Проблемы опустынивания и засоления почв засушливых регионов мира. М .: Наука, 2008. - 653 с.

3. Панкова Е.И. Вторичное засоление почв Средней Азии // Материалы IV съезда Докучаевского общества почвоведения. Новосибирск: 2004. Кн. 2. - С. 471–480.

4. Сапаров А., Чен Ши, Цзили Абдувайли Почвы аридной зоны Казахстана: современное состояние и их использование. Алматы: Полиграфия и Сервис К, 2014. - 440 с.

5. Технология комплексной рекультивации экосистем России и Казахстана / Березин Л.В., Сапаров А.С., Кан В.М., Шаяхметов М.Р. Алматы-Омск: Полиграфия и сервис Ко, 2013. - 215 с.

6. Силиг Б. Д., Ричардсон Дж. Л. Засоленность и содовость в почвах Северной Дакоты // Бюллетень службы распространения знании 57. Дакота: Государственный университет Северной Дакоты, 1991. - С.156-169.

7. Калиниченко В.П., Шаршак В.К., Безуглова О.С., Ладан Е.П., Женев Е.Д., Илларионов В.В., Зинченко В.Е., Морковской Н.А., Черненко В.В., Ильин Л.П. Изменения почв солонцовых ассоциаций через 30 лет после их мелиорации с использованием отвальной вспашки, глубокой обработки почвы трехъярусным плугом и глубокой ротационной обработки почвы // Евразийское почвоведение. 2011. Том 44, №8. - С. 927-938.

8. Панкова Е.И., Герасимова М.И. Пустынные почвы: свойства, почвообразование, классификация // Аридные экосистемы. 2012. №2. С. - 69-77.

9. Шишов Л.Л. Карманов И.И., Дурманов Д.И. Критерии модели плодородия почв. - М.1987. - 183с.

10. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М.: Колос. - 1973. 335 с.

11. Калдыбаев С. Засоленные почвы Казахстана и их мелиорация. Алматы: Дулат, 2014. 484 с.

12. Шварцев С.Л. Геохимия пресных подземных вод основных ландшафтных зон Земли // Геохимия. 2008. Vol. 46. №13. С. - 1285–1398.

13. Шварцев С. Л. Синергия системы вода – порода // Науки о Земле. Фронт. 2001. №1.- С. 36-46.

14. Лебедева М.П., Герасимова М.И., Голованов Д.Л., Ямнова И.А. Чрезвычайно аридные почвы Илийской котловины в Казахстане // Евразийское почвоведение. 2015. Т. 48. №1. - С. 11-26.

15. Ковда В. Происхождение и режим засоленных почв. М .: АН СССР, 1946. 573 с.

16. Ахмедсафин У.М. О классификации режима подземных вод на орошаемых территориях // Вестник. 1952. №2. - С. 56-61.

17. Лебедева М. (Верба), Кутовая О. Ткань верхних горизонтов почв аридных почв Средней Азии // Спан. Ж. Почвоведение. 2013. №3. - С. 148-168.

18. Любимова И.Н., Новикова А.Ф. Изменение свойств солонцеватых почвенных комплексов засушливой степной зоны при антропогенных воздействиях // Евразийское почвоведение. 2016. Том 49. №5. - С. 581-590.

19. Грабовская О.А. Опреснение засоленных почв и солончаков Таджикистана // Известия Академии наук Таджикской ССР. 1954. Вып. 23. - С. 40-45.

20. Синельников Ю.Н. Об агрономическом значении плотности почв // Почвоведение. 1954. - №10. - С. 50-65.