ТҰЗДАНҒАН ТОПЫРАҚТЫ МЕЛИОРАЦИЯЛАУДЫҢ ДИФФЕРЕНЦИАЛДАНҒАН ЖҮЙЕСІН (НТОЗ-2) ҚОЛДАНУДЫҢ КҮРІШ АЛҚАПТАРЫНЫҢ ҚҰНАРЛЫЛЫҒЫНА ЖӘНЕ КҮРІШ ӨНІМДІЛІГІНЕ ӘСЕРІ

Мақалада Қызылорда облысы Шиелі ауданының «Төңкеріс-К» ШҚ күріш алқаптарында тұзданған топырақты мелиорациялаудың дифференциалданған жүйесін - тұзданған топырақтардың құнарлылығын арттыру жаңа технологиясын қолдану кезінде алынған нәтижелер келтірілген (НТОЗ-2). Технологияны 20 гектарға енгізу ФАО-ның қолдауымен «Орталық Азия мен Түркияның құрғақшылыққа бейім және тұзды ауылшаруашылық өндіріс ландшафттарындағы табиғи ресурстарды кешенді басқару (CACILM-2)» келісімі бойынша жүзеге асырылды. Бұл көп елдік ФАО-ГЭФ жобасының басты мақсаты - Орталық Азия мен Түркияның құрғақ және сортаңды аймақтарында табиғи ресурстарды кешенді басқарудың үздік технологиялары мен тәсілдерін кеңінен тарату және кеңейту. Бағдарламаны іс жүзінде жүзеге асыру тұздалған суармалы топырақта ауылшаруашылық дақылдарының өнімін алу мәселесін шешуден тұрды. Шаруа қожалықтарының 0-20, 20-50 және 50-100 см тереңдікке дейін топырақтың тұздану карталары іске асырудың басында және соңында құрастырылды. Аталған технологияны қолдану арқылы топырақтың тұздануының төмендеуіне әкелгені анықталды: орташа және қатты тұзданған топырақтың ауданы төмендеді, ал топырақтың 6,1 % ауданы тұздалмаған санатқа өтті. Осының нәтижесінде осы шаруа қожалықтың 20 га-ның күріш өнімділігі 28,7 % - ға артты. Технологияны енгізуден түскен таза пайда 57430 теңге/га құрады.

1. Шамсутдинов З.Ш., Н.З. Шамсутдинов. Методы экологической реставрации аридных экосистем в районах пастбищного животноводства [Электронный ресурс]: Режим доступа: http://docs.sibecocenter.ru/programs/step/SB/11/06.html, свободный.

2. Варгас Р., Панкова Е.И., Балюк С.А., Красильников П.В. Хасанханова Г.М. Руководство по управлению засоленными почвами. План реализации Евразийского почвенного партнерства//Руководящий документ по Ключевому направлению в области устойчивого управления почвенными ресурсами, сохранения и восстановления почв, управления почвенной информацией и консультационных услуг. Продовольственная и сельскохозяйственная организация объединенных наций. Рим, 2017. 144 с.

3. Сводный аналитический отчет о состоянии и использовании земель Республики Казахстан за 2019 год. Нур-Султан. 2020.- 254 с.

4. Эргашев А., Эшчанов Р., Якубов Г., Рахимов А. и др. Биотехнология Indigofera tinctoria L. на засоленных землях Приаралья и производство натурального индиго в промышленных целях// Опубликована: 15.12.2014. Раздел: Публикации ПМГ ГЭФ в Узбекистане.

5. Абенов М. Рисовый пояс страны// Казахстанская правда. - 2008.- № 91.

6. Отаров А. // Отчет об итогах агрохимического обследования почв ТОО «Каптагай-Тонкерыс» Шиелийского района Кызылординской области. – Алматы. - 2005.-47 с.

7. Аскаров А. Аграрная промышленность Казахстана испытывает дефицит высококвалифицированных кадров// КазТАГ – Астана. - 21-11-2017.

8. Кенжебаева С.С. Состояние орошаемых территорий нижнего течения реки Сырдарья (Аккум, Кызылординская область, Казахстан)/ [Электронныи ресурс] Научно-исследовательские публикации,2015.-Т.1.- №3(23). - С.63-75. – Режим доступа: http://www.fao.org/home/ru/, свободныи.

9. Балакай Г.Т., Борешевская О.А., Миронченко М.С. Мелиоративное состояние рисовых оросительных систем и необходимые мероприятия по увеличению производства риса на юге России //Вестник аграрной науки Дона. - 2010. - №3. - С. 113-120.

10. Елешев Р.Е. Применение минеральных удобрении в Казахстане: состояние, стратегия и перспективы// Производство и применение минеральных удобрении в Казахстане. Тараз, - 2004,- С. 5-12.

11. Боровский В.М., Аблаков Э.Б., Кожевников К.Я. и др. Древняя дельта Сыр-Дарьи и северные Кзыл-Кумы. /Алма-Ата, Изд-во АН КазССР, 1959, Том-2. 418 с.

12. Каражанов К.Д. и др. /Почвы Казалинского массива и перспективы их использования. - Алма-Ата, «Наука» Каз ССР, - 1973, - 171 с.

13. Волков А.И. Систематическое описание почв. / Почвы Казахскои ССР. Вып. 14. Кзылординская область. Алма-Ата, Изд-во «Наука» Казахской ССР, 1983, С. 46-50.

14. Методическое руководство по проведению комплексного агрохимического обследованию почв сельскохозяйственных угодий. п. Научный, 2004, - 35 с.

15. Руководство по проведению крупномасштабного почвенного обследования в Казахской ССР. - Алма-Ата, 1979. - 137 с.

16. ГОСТ 26213-91, определение гумуса по Тюрину.

17. Аринушкина Е.П. Руководство по химическому анализу почв. /Москва, Изд-во МГУ, 1977, 489 с.

18. Каллас Е.В., Марон Т.А. Мелиорация засоленных почв и методы их изучения//Учебно-методическое пособие. Издательский дом Томского государственного университета. 2018. – 138 с.