АНТРОПОГЕНДІК ӘСЕРЛЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ІЛЕ АЛАТАУЫ ТАУ АЛДЫ ТОПЫРАҚТАРЫНЫҢ ҚҰНАРЛЫЛЫҒЫНЫҢ ӨЗГЕРУІ

Мақалада Іле Алатауы тау алды тіктік аймақтың әртүрлі топырақтарын зерттеу нәтижелері келтірілген. Іле Алатауы тау алды аймақтарының топырақтарын (қара, күңгірт-қара, ашық-қара қоңыр топырақтар) ұзақ уақыт ауылшаруашылығы үрдісінде пайдаланудан құнарлылық көрсеткіштерінің (гранулометриялық құрамы, қарашірінді мөлшері, азот, фосфор, калийдің жалпы және жылжымалы формалары, карбонаттар) тың аналогтарымен салыстырғанда, жоғарғы қабаттарында біршама өзгерістерге ұшырайды. Зерттеу нәтижелері, топырақтарды ауылшаруашылығында ұзақ мерзім пайдаланудан егістік жерлердің күңгірт-қара қоңыр топырағының құрамындағы қарашірінді мөлшері, тың жерлердегі аналогтармен салыстырғанда 1,04 %, ал егістік жерлердің қара топырағының құрамындағы қарашірінді мөлшері тың жерлердегі түрлерімен салыстырғанда 1,47 % дейін төмендейді. Зерттелген топырақтарда сіңірілген негіздердің құрамында Са мен Mg катиондарының басымдылығы анықталды. Егістік жердің күңгірт-қара қоңыр топырағының беткі қабатында Са мөлшері 80,6 %, Mg мөлшері 16,1 % болса, тың жердің топырағында олардың үлесі 77,5 % және 17,0 % құрады. Қара топырақтың егістік жерінде, беткі (0-25 см) қабатта Са үлесі 92 %, Mg үлесі 5,3 % болса, ал тың жердің топырағында 83,6 және 12,1 % аралығында өзгереді. Қабат тереңдеген сайын Са катионының үлесі төмендейді, Mg катионының шамасы арта түседі.

1. Адерехин П.Г. Химический состав механических фракции черноземов центральных областей / П.Г. Адерехин, А.Б. Беляев // Почвоведение. – 1974. – №4. – С. 99-110.

2. Воронин А.Д. Химический и минералогический состав фракции механических элементов комплекса почв светло-каштановой подзоны. / А.Д. Воронин // Науч. докл. высшей школы. Биол. науки. – 1962. – №1. – С. 70-81.

3. Кауричев И.С. и др. Почвоведение / И.С. Кауричев и др. // Колос. – 1982. – С. 90-108.

4. Княжнева Е.В. Оценка плодородия чернозема, выщелоченного на производственном участке / Е.В. Княжнева, С.М. Надежкин, А.С. Фрид // Агрохимия. – 2005. – №2. – С. 5-16.